Divorce challenge "vernieuwde relatie" - campagne tegen vechtscheiding

De Divorce Challenge is een kans om onze ideeën of concrete plannen een podium te geven. Om het in samenwerking met het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ) verder uit te werken en te realiseren. Het is ontstaan vanuit het belang van het kind, omdat zij niet kiezen voor een scheiding, en al helemaal niet voor een complexe scheiding vol ruzie, verwijten, juridische strijd en de kampen die ontstaan. Dit kan ernstige negatieve gevolgen voor kinderen hebben, als problemen op school, emotionele problemen en crimineel gedrag. De Divorce Challenge zoekt creatieve geesten en vernieuwers, met of zonder ervaring met vechtscheidingen en ik vond dat ik ook mijn inzending moest maken. Dat heb ik ook gedaan, getiteld “Vernieuwde relatie”.

Iedereen wil complexe scheidingen graag voorkomen, zelfs de ouders. Toch lukt dit ouders niet, en ook de huidige juridische procedures, mediation en hulpverlening kunnen dit niet voorkomen of de-escaleren. Tijd voor verandering, en dus de Divorce Challenge.

Iedereen kon meedoen tot 21 november 2016! Echt iedereen.

Het beste idee krijgt een podium en hulp van het ministerie van VenJ om het initiatief verder uit te voeren.

Klinkt goed!

Maar het is uiteraard geen appeltje-eitje en met nu al meer dan 300 inzendingen, weet ik niet in hoeverre mijn idee vrucht zal dragen. Toch ben ik van mening dat mijn idee in de goede richting zit en veel problematiek dekt. Veel andere inzendingen hebben een overlapping met mijn idee, waardoor ik het gevoel heb dat ik in de goede richting zit.

Ben ondertussen wel nieuwsgierig naar de 15 podiumkandidaten……

Om tot deze 15 podiumkandidaten Divorce Challenge te horen, moet je door het expertpaneel van 9 experts heen geraken, bestaande uit onder andere de Kinderombudsman en deskundigen op het gebied van familierecht, jeugdhulp, gezinstherapie en innovatie. Er komt zelfs een jongerenpaneel, met kinderen die een vechtscheiding hebben meegemaakt. Ze beoordelen de inzending op een aantal criteria.

En dat vind ik wel spannend. Want ook al vind ik het idee duidelijk en met een goede kans van slagen (ook in de uitwerking), zij kunnen er heel anders tegenaan kijken.

Zij hebben zelf een mening of het plan kansrijk is en hoe het de situatie van kinderen in een complexe scheiding verbetert. Ze bekijken of het plan realistisch is en in overzienbare tijd uit te voeren is. Of het verrassend is en onderscheid van bestaande initiatieven. Ze kijken zelfs of er nieuwe verbindingen zijn gelegd tussen verschillende sectoren, personen en organisaties die betrokken zijn bij vechtscheidingen (inclusief ouders en kinderen).

Mijn inzending is niet meer beschikbaar via de website. Ben je toch nieuwsgierig naar mijn inzending kun je deze hier downloaden:

DIVORCE CHALLENGE ‘VERNIEUWDE RELATIE’ – MAGAZINE STYLE

Maar ik zal ook hier mijn uitgebreide inzending plaatsen. En als de Divorce Challenge sluit zonder podiumplek, heb ik alsnog mijn idee de wereld ingebracht. Wie weet waar het vrucht zal dragen. Wie weet ben jij die geïnteresseerde om samen met mij het plan verder uit te werken.

Korte samenvatting van de inzending

In de huidige maatschappij is men niet meer ingesteld op eeuwig voortdurende relaties. Er is een omslag gemaakt naar het uit elkaar gaan. Er is vaak en te grote juridische druk om het scheiden zo snel mogelijk achter de rug te hebben. Ouderschapsplannen worden in een emotionele periode gevormd en financiën afgeraffeld. Vrouwen brengen kinderen alleen groot met een gereduceerd inkomen. Te veel kinderen zijn geraakt door scheiding.

Ondanks dat het ‘normaal’ is geworden, is het toch anders wanneer het jouw einde van de relatie betekent. Gevoelens van eenzaamheid en gestigmatiseerd ontstaan. Dit grote verlies raakt mensen emotioneel en financieel, door radicale veranderingen in de levensstijl en eigen identiteit. Wanneer eigendom en kinderen erin gemengd zijn, is de emotionele inzet hoger en de kwesties gevoeliger. Uit elkaar gaan is geen gemakkelijke overgang, voor niemand.

Gevoelens van wanhoop, woede, hulpeloosheid, afhankelijkheid, angst, eenzaamheid, zelfdoding, verloren, overweldigd, schuld, verdriet, afwijzing, etc, zijn normaal. Je kunt zelfs gevoelloosheid ervaren. Vertrouwen moet weer opnieuw groeien. En in complexe situatie zijn de gevoelens sterker, wanneer je verlaten wordt, vragen onbeantwoord blijven en/of wanneer de strijd losbarst in rechtszaken. Je zelfbeeld raakt hoe dan ook beschadigd en je bevindt je in een rollercoaster van emoties.

In deze periode van je leven wil je het gevoel van begrip ervaren. Als het emotionele stuk, het juridische in de weg zit, of het gezamenlijke ouderschap, moet hier een duidelijk hulpverleningstraject zichtbaar worden, waardoor juridisch scheiden vrucht kan dragen in plaats van strijd en verharding. Het rouwproces van scheiden moet ademruimte krijgen.

Vooral de complexe scheidingen hebben een grote kernproblematiek die aangepakt moet worden om het emotionele scheiden in gang te zetten en succesvol tot acceptatie te brengen. In het belang van iedere betrokkene (ouders, familie en kinderen).

Mijn betrokkenheid bij het onderwerp

In mei 2012 zijn wij uit elkaar gegaan. In september 2014 is de ots een gevolg geworden na vruchteloze rechtszaken en een onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming.

In de OTS periode komt er geen adequate doeltreffende hulpverlening op gang. We blijven doormodderen en dezelfde rondjes keer op keer schuifelen. Dit geeft extra frustratie en spanning. Een gevoel van machteloosheid en zinloosheid. Je wordt niet serieus genomen.

De kinderen fungeren ondertussen als budget, zonder dat er daadwerkelijk iets verandert. Dat terwijl de kern van het probleem zichtbaar is en dit al herhaaldelijk kenbaar is gemaakt bij betrokken instanties en rechters. Jeugdzorg en andere betrokkenen hulpverleners zijn allen niet bij machte en/of missen de ballen om de kern van de problematiek adequaat aan te pakken en resultaat te boeken.

Dus als ik kan opgeven dat het anders kan en ik daarin een verschil kan maken, dan graag. En door middel van mijn inzending wil ik dat graag proberen.

Geef een beschrijving van de huidige situatie van het probleem

In complexe scheidingen zie je vaak dat er een te grote druk staat op het juridische scheiden, en er geen of onvoldoende aandacht wordt gegeven aan het emotionele scheiden. Daardoor raakt de situatie in een conflict waarbij partijen verharden, instanties niet de juiste hulp kunnen bieden en kinderen verloren raken in de strijd tussen ouders.

Als rechters er niet meer uitkomen, gaan ze advies inwinnen bij de Raad voor de Kinderbescherming, welke niet aan waarheidsvinding doet en beperkt de tijd heeft om de situatie goed in te schatten en echt diepgaand onderzoek te doen. Vervolgens wordt het snel doorgesluisd naar Jeugdzorg door een ots te adviseren. De volgende betrokken instantie die niet de juiste kennis van zaken heeft. Tevens doet jeugdzorg ook niets met het Raadsrapport. Dus als het raadsrapport wel goed is opgesteld aan doelen, is het jeugdzorg die er een potje van maakt. De Raad controleert niet in hoeverre hun advies wordt gehonoreerd en uitgevoerd. Jeugdzorg krijgt vrij spel en zet zich neer als professionele partij, terwijl beide instanties geen diagnosticerende instanties zijn. Ze hebben wellicht de beste intenties, echter niet de juiste kennis. Ze werken met risico-afvinklijstjes en interne hulpverlening, waardoor hun zienswijze wordt ondersteund door betrokken hulpverleners. Tevens sturen ze hulpverleners aan op deze zienswijze om risico-afvinklijstjes te kunnen hanteren. Derde onafhankelijke partijen raken zelden betrokken in een scheidingsprocedure. Dat terwijl daar een groot belang ligt.

Wat je vaak ziet is dat ouders een problematische achtergrond hebben en kampen met sterke emotionele rollercoasters. Door het gebrek aan kennis bij instanties, worden situaties verkeerd ingeschat. Er wordt gebruik gemaakt van risico-afvinklijstjes welke onjuist worden benaderd door een gebrek aan (diagnostische) kennis, met alle gevolgen van dien (vaak voor de kinderen). Als jeugdzorg er dan niet uitkomt, is het risico er dat er (onterecht) een uhp wordt gegeven of een omgang met de andere ouder wordt stopgezet (ouderverstoting), etc.

Wat je vaak ziet is dat ouders een problematische achtergrond hebben en kampen met sterke emotionele rollercoasters. Door het gebrek aan kennis bij instanties, worden situaties verkeerd ingeschat. Er wordt gebruik gemaakt van risico-afvinklijstjes welke onjuist worden benaderd door een gebrek aan (diagnostische) kennis, met alle gevolgen van dien (vaak voor de kinderen). Als jeugdzorg er dan niet uitkomt, is het risico er dat er (onterecht) een uhp wordt gegeven of een omgang met de andere ouder wordt stopgezet (ouderverstoting), etc.

Als je dus de vinger op de zere plek wilt leggen, zit het probleem bij jeugdzorg. Ze hebben niet de kennis om situaties goed in te schatten en de ballen om adequate onafhankelijke hulpverlening in te zetten. Ze vragen geen advies in van diagnosticerende partijen om inzicht te krijgen in de situatie en ouders. Hierdoor raak je de kernproblematiek niet aan en boek je ongewenste resultaten voor de betrokken kinderen. De kernproblematiek wordt niet aangepakt, maar onder het tapijt geschoven onder het mom ‘het belang van de kinderen’ en ‘verantwoordelijkheid als ouders’. Er zijn geen duidelijke plannen of onderzoeksvragen, waardoor er teveel ruimte bij jeugdzorg is ontstaan voor desastreuze gevolgen bij een verkeerde inschatting, die te vaak wordt overgenomen door de rechter die jeugdzorg als professionele partij ziet en ouders als emotionele tijdbommen.

Welke andere kijk of benaderingswijze breng je in?

De huidige gang van zaken ontstaat door gebrek aan (diagnostische) kennis en een adequaat hulpverleningstraject binnen Jeugdzorg, maar ook de Raad voor de Kinderbescherming. Er zou meer inzicht in de situatie en ouders moeten komen om resultaat te kunnen boeken, waardoor kinderen uit de strijd kunnen blijven. Dit moet snel kunnen worden ingezet en niet jaren blijven doormodderen.

Dat betekent dat er een signaleringslijst moet komen. Signalen bevatten allerlei kenmerken van de zichtbare kant van de problematiek. Denk aan huiselijk geweld, seksueel misbruik, ouderverstoting, bedreigingen, maar ook een gebrek aan zelfvertrouwen, isolement, grenzen stellen en onrespectvolle communicatie. Deze lijst moet efficiënt kunnen worden ingezet en duidelijke signalen bevatten die weinig interpretatie overlaten. Huiselijk geweld vind je terug bij aangifte bij de politie, evenals seksueel misbruik en bedreigingen. Ouderverstoting kun je herkennen aan de gedragingen van de kinderen en het gedrag van de verstotende ouder. Kinderen die de andere ouder niet meer willen zien en een ouder die omgang frustreert zonder gegronde redenen, maar ook het dreigen om kinderen te verstoten valt hier onder. En zo kun je op 1 A4tje een signalenlijst maken, waarbij snel een bepaald hulpverleningstraject kan worden ingeschakeld.

Ondertussen zijn bij beide ouders de rugzakjes uit het verleden geopend, waardoor een (on)bewust mechanisme in werking is gezet, die het verdedigingsmechanisme aandrijft. De wisselwerking onderling triggert dit mechanisme, waardoor het conflict verhard. Het is de taak en zorg van Jeugdzorg om snel en adequaat in te grijpen om een individueel hulpverleningstraject op te starten. Beide ouders nemen een persoonlijkheidsonderzoek af. Ze houden zichzelf een spiegel voor en krijgen inzicht in zichzelf en hun mechanisme. Dit wordt het vertrekpunt voor een individueel hulpverleningstraject. Jeugdzorg monitort het proces en ziet toe op een passend individueel hulpverleningstraject. Dit zijn derde onafhankelijke gecertificeerde partijen, welke adequaat aan het werk gaan met dit (on)bewuste mechanisme.

Wanneer hier langzaam een omslag merkbaar is, kan er worden overgestapt naar systeemtherapie. Hier leren ex-partners om hun mechanismes op ouderschapsniveau samen te laten werken. Ze hebben inzicht gekregen in zichzelf en leren nu inzicht te krijgen in elkaar. Systeemtherapie fungeert als brug naar gezamenlijk ouderschap.

Pas wanneer je op dit punt bent aangekomen, kan er vorm worden gegeven aan het gezamenlijk ouderschap door middel van een passende echtscheidingsmethodiek. Jeugdzorg moet hiervoor meerder trajecten open hebben staan, die passen bij beide ouders en hun rugzakjes. Dit betekent dat er samenwerkingen moeten zijn met onafhankelijke derde partijen. Dit kunnen mediators zijn, kindbehartigers, scheidingscoaches als “succesvol scheiden”, etc. Ook het juridische stuk kan vanaf hier worden opgepakt. Een ouderschapsplan kan worden gemaakt en het financiële stuk kan worden afgesloten. Denk ook aan spullen die nog niet verdeeld zijn (echtscheidingscurator). Nu gaan emotioneel en juridisch scheiden pas hand in hand en is er ruimte voor een vernieuwde relatie.

De vernieuwde relatie sluit af met gesprekken voor het gezin, dus waar ouders en kinderen het gezamenlijk afsluiten en naar elkaar luisteren. Dit is het vertrekpunt zonder betrokken instanties en waar ze het allemaal zonder externe betrokkenheid verder gaan vormen.

En waar zijn de kinderen in dit verhaal?

Voor kinderen brengt een complexe scheiding veel spanningen met zich mee. Iedere betrokkene (ouders, familie en zijzelf) zijn bezig met zijn/haar eigen verwerkingsproces. Ouders hebben in dit hulpverleningstraject plek voor zichzelf en de verwerking van de scheiding. Dit moet ook voor kinderen komen. Zij moeten gebruik kunnen maken van een klankbord, een zelfhulpgroep, van en voor kinderen. De zelfhulpgroep richt zich op bepaalde leeftijdsgroepen en richt daar de activiteiten voor in. Een zelfhulpgroep is laagdrempelig en kan door een ervaringsdeskundige worden ingericht. Er wordt ondersteund vanuit het hart en herkenning. Iets wat ontzettend belangrijk is voor kinderen in complexe scheidingen.

Aan het einde van het hulpverleningstraject heeft een ieder geleerd om naar elkaar te luisteren en hoe te communiceren. Er is inzicht in elkaar en de situatie. Dit wordt afgesloten met een gezamenlijk ‘gezinsgesprek’ om een start te maken met de vernieuwde relatie. Dat mag ook beloond worden met een certificaat.

Wanneer een ouder weigert mee te werken aan dit hulpverleningstraject, kan er een dwangmiddel worden ingezet als een boete en gezagswijziging. Als dit niet werkt, is het belangrijk om de situatie dusdanig te sturen naar het best mogelijke, waarbij de kinderen veilig en beschermt zijn in hun omgang met de andere ouder. Hierbij kan de ouder die wel leerbaar is, gestuurd worden in het accepteren van de situatie en hoe om te gaan met deze ex-partner. Een individueel hulpverleningstraject sluit hierbij aan, waarbij een persoonlijkheidsonderzoek vooraf is gegaan. Vervolgens kan er worden ondersteund in het scheidingsproces zelf door scheidingscoaches als bijvoorbeeld “succesvol scheiden”. Kinderen kunnen worden geleerd om de situatie te accepteren en beide ouders een plek te geven in hun leven. Het is de kracht van instanties om dan los te durven laten en van rechters om ‘recht’ te spreken.

Het is geen garantie dat “alle kinderen” uit complexe scheidingen niet goed terecht komen. We mogen ook vertrouwen hebben in de ouder die zijn/haar best doet in de complexe situatie.

Als beide ouders medewerking weigeren, kan er worden overgegaan op een diepgaand onderzoek (waarheidsvinding) naar de situatie om eventuele problematiek van de kinderen te constateren. Als het goed gaat met de kinderen, loslaten. Als er problemen zijn, dan kunnen er ingrijpende maatregelen getroffen worden in het belang van de kinderen.

Wat heb je nodig om verder te komen?

Het nieuwe hulpverleningstraject moet vorm worden gegeven. Er moet een signalenlijst worden opgesteld in overleg met betrokken partijen, passend op 1 A4tje, welke duidelijk is en weinig ruimte biedt voor interpretatie. Hieruit voortvloeiend zullen sommige onderwerpen vastgelegd moeten worden om duidelijkheid vast te houden. Denk aan ouderverstoting en huiselijk geweld. Ga ook in gesprek met deze betrokken partijen, zoals Herverbinden en Steunpunten, om deze onderwerpen te specificeren en op de kaart (signalenlijst) te zetten.

Tevens moeten er nieuwe samenwerkingsverbanden met onafhankelijke derden worden gelegd, als GGZ (persoonlijkheidsonderzoeken), systeemtherapeuten (verschillende expertises die aansluiten bij de problematiek), mediators, kindbehartigers, scheidingscoaches (als succesvol scheiden Drechsteden), CJG (scheidingsmodules als “Ouderschap Blijft”) etc. Deze partijen worden op verschillende momenten onafhankelijk in het hulpverleningstraject betrokken. Zie het als een stappenplan dat je doorloopt voor het te behalen resultaat. Scheiden brengt zoveel verschillende aspecten met zich mee, dat samenwerking essentieel is, om een gewenst resultaat te boeken. Hierbij is de onafhankelijkheid van betrokken partijen van uiterst belang, om veiligheid en vertrouwen bij de ouder te wekken. Jeugdzorg is nu eenmaal geen diagnostiserende instelling, waardoor onafhankelijke derden onmisbaar zijn, maar tot nu toe geen rol krijgen toebedeeld.

Jeugdzorg krijgt een nieuwe functie, het centrale verzamenpunt, welke meer een monitorende en aansturende positie zal zijn. Ze brengen verslag uit en houden de voortgang in de gaten. Ze hebben contact met de ervaringsdeskundigen van de kinderen en onderhouden gesprekken met ouders om het contact goed te onderhouden en eventuele knelpunten op te kunnen vangen. Uiteindelijk zal Jeugdzorg het centrale plein vormen voor alle betrokken partijen. Hier is de start en tevens het eindpunt van het (doorlopen) traject.

De Raad voor de Kinderbescherming krijgt een toeziende rol op het uitvoeren van de gestelde doelen voortvloeiend uit een raadsrapport.

Tot slot worden ervaringsdeskundigen ingezet op de zelfhulpgroep voor kinderen. Activiteiten worden aangeboden passend bij de leeftijd van kinderen. Kindertherapeuten en coaches kunnen hier een bijdrage in leveren door deel te nemen aan zo’n activiteit. Ook Vila Pinedo kan goed bijdragen in activiteiten of haar ideëen en inzichten delen voor een zelfhulpgroep. Evenals therapeuten en andere geweldige inzendingen die je voorbij ziet komen op de Divorce Challenge. Kinderen moeten zoveel mogelijk kind kunnen zijn in een omgeving waar ze begrip en herkenning vinden, laagdrempelig. Een zelfhulpgroep is een geweldig middel hiervoor.