Grenzen zijn essentieel voor een gezonde relatie en een gezond leven. Het neerzetten en onderhouden van grenzen is een vaardigheid. Jammer genoeg, leren veel van ons deze vaardigheid niet, volgens psycholoog en coach Dana Gionta, Ph.D. We kunnen wat aanwijzingen hier en daar door ervaring of door het zien bij anderen, oppikken. Toch blijkt dat het stellen van grenzen iets nieuws is voor velen.
Een grote uitdaging dus.
Vooral omdat het stellen van grenzen een weerspiegeling is van jouw eigenwaarde. Ze stellen een grens voor acceptabel gedrag voor mensen om je heen, en bepalen of zij jou neer mogen halen, belachelijk mogen maken, of gebruik mogen maken van jou of jouw goede bedoelingen. Door het stellen van grenzen voor jezelf, sta je in je eigen kracht.
Ze zijn dus van levensbelang.
In de relatie van geweld door oa geestelijke mishandeling, voel je je vaak ‘ongemakkelijk’. Dit gevoel geeft duidelijk aan dat het tijd wordt om grenzen te stellen voor jezelf. Zwakke grenzen hebben je kwetsbaar gemaakt en je wordt als vanzelfsprekend aangenomen of zelfs beschadigd door anderen. Een gezonde eigenwaarde zorgt ervoor dat je respectvol wordt behandeld. Tevens beschermt het jou voor uitbuitende relaties en helpt het jou om mensen die niet het beste met je voor hebben, te ontwijken.
In deze handleiding lees je 7 richtlijnen om het stellen van grenzen uit te kunnen voeren, zodat je in contact staat met jezelf en je eigen waarde groeit en waardoor je kunt leren grenzen stellen:
#1 In contact met je gevoelens
#2 Toestemming tot eigenwaarde
#3 Verleden en heden
#4 Sociaal netwerk
#5 Wees assertief
#6 Kosten-baten analyse
#7 Blijf flexibel
Durf jij het stellen van grenzen voor jezelf en voor jezelf te gaan staan?
De zeven richtlijnen tot het stellen van grenzen
Om te leren grenzen stellen, moet je sowieso in je communicatie stoppen met verwijten. Met andere woorden, stop met dingen te zeggen als: “Jij maakt mij zo boos” of “Jij maakt mij zo gek” of “Hoe kon je dat doen, na alles wat ik voor je heb gedaan.” Beter kun je statements gebruiken. Een goed voorbeeld is een zin die lijkt op dit: “Ik voel mij boos wanneer jij […]” of “Ik voel mij bang wanneer er […] gebeurt”. Als je deze communicatie voor ogen houdt, kun je de richtlijnen goed volgen.
1. In contact met je gevoelens
Bedenk wat je kan tolereren en accepteer wat je ongemakkelijk maakt of gestrest. Deze gevoelens helpen jou om te bepalen wat je grenzen zijn.
Er zijn 2 gevoelens waar je echt voor moet gaan staan. Dit is het gevoel van ongemak en wrok. Vraag je af waar dit gevoel vandaan komt, wat is de oorzaak.
Ongemak komt vaak voort uit gedragingen van de ander welke gewelddadig zijn en over onze grenzen gaan. Wrok vindt vaak zijn oorzaak in het feit dat wij onszelf over onze grenzen heen duwen, omdat jij je schuldig voelt of de ander legt zijn verwachtingen op of laat de waarde zien van jou.
Veel gevoelens zul je hebben geminimaliseerd of zelfs hebben uitgeschakeld. Dit kan de oorzaak van angstgevoelens zijn. Hierdoor kun je moeite hebt met voelen en wat je eigenlijk wilt doen. Dit voorkomt weer dat we in onze kracht gaan staan. Je kunt ook rekening houden met de emoties van de ander.
Om het contact met deze gevoelens weer te herstellen, begin je met de acceptatie van jezelf. Wanneer je jezelf kan accepteren om wie je bent, kun je je niet meer verbergen voor je ware ik.
. Toestemming tot eigenwaarde
Angst, schuld en zelftwijfel zijn grote valkuilen. Jij bent misschien bang voor de reactie van de ander als jij je grenzen bekrachtigd. Jij kunt je schuldig voelen als je opkomt voor jezelf. Het geloof dat jij moet kunnen omgaan met de situatie of dat jij een goede moeder bent, kan zwaarder wegen. Ook al voel jij je leeggezogen en gebruikt. Jij kunt je zelfs afvragen of je het wel verdient om grenzen te hebben in de eerste plaats.
Grenzen zijn niet alleen een teken van een gezonde relatie, ze zijn ook een teken van zelfwaardering. Wees eerlijk. Als je vindt dat iedereen respect verdient, verdien jij dat ook. Anders ben je niet eerlijk, ook niet naar jezelf.
Ik neem aan dat je eigenwaarde beter kan. Daarom wil ik je 5 tips meegeven om je eigenwaarde op te krikken, zodat het stellen van grenzen dichtbij komt.
1. Ga jezelf inlezen. Maak jezelf wijzer. Dit hoeft niet je relatie te betrekken, het kan ook werk gerelateerd zijn of opvoedkundig als je kinderen hebt. Zorg dat je meer kennis tot je gaat nemen. Kennis is macht. Je kunt anderen van advies voorzien of zelf ervaring met deze kennis opdoen.
2. Stop met jezelf te vergelijken met anderen. Je bent uniek en je hoeft niet iemand anders te zijn. Wil je toch gaan vergelijken, vergelijk dan gisteren met vandaag en zie jezelf.
3. Wees dankbaar voor wat je wél hebt. Als je de mogelijkheid hebt, schrijf dit dan op. Zo ontdek je de belangrijke dingen in het leven eerder en komt deze positieve energie eerder op je pad.
4. Blijf in het heden. Voel wat je voelt zonder erover te oordelen. Laat het verhaal erom heen los en voel enkel het gevoel. Zonder labels aan het gevoel, is het neutraal en gaat het weer weg.
5. Wees geduldig. Je hebt jarenlang waarschijnlijk een lage eigenwaarde. Alle kleine stapjes laten je eigenwaarde groeien. Je kunt je (kleine) successen vieren om je vooruitgang te beleven.
Een tip om te gaan kijken, is de inspirerende film The Pursuit of Happiness.
Een hele aangrijpende film die zeer fundamentele elementen in het leven behandelt zoals de zoektocht naar geluk en een beter bestaan.
3. Verleden en heden
Jouw opvoeding en rol in het gezin kunnen extra belemmeringen zijn geworden in het stellen en onderhouden van je grenzen. Als je als kind niet werd gewaardeerd, heb je het stellen van grenzen niet geleerd. Elke vorm van mishandeling schendt jouw persoonlijke grenzen.
Denk aan het getuige zijn van geweld tussen jouw ouders, pesterijen op school, geweld van de ouder op jouw, etc.
Het veelvoorkomende gevoel angst, vindt vaak zijn oorsprong in de eigen jeugd. Dit is vaak een angst voor afwijzing, alleen te zijn of verlaten te worden. Deze gevoelens zijn vaak onecht in het hedendaagse leven en kunnen zelfs op de toekomst worden geprojecteerd.
Het losmaken van het verleden met het heden is een moeizaam proces. Vaak heb je te maken met diepgewortelde software dat jouw leven bestuurt. Het is alsof je nu met alle kennis die je hebt, achterin hetzelfde vliegtuig gaat zitten. Je geeft een andere bestemming op. Opeens herken je tijdens de vlucht dat je dezelfde kant op gaat. Het blijkt dat je de software van de automatische piloot niet hebt aangepast.
Er zijn een aantal theorieën over hoe je dit het beste kunt aanpakken. Zo heb je maatschappelijk werk, psychiaters, judo, etc. Zelf vind ik de kennis van Clarity een bijzondere aanpak. Hierbij gaan ze bij de ‘Groene Draak en de vierjarige’ terug naar de eerste 4 levensjaren. De jaren dat je nog hulpeloos was en strategieën ontwikkelde om te overleven. Strategieën die nu niet meer relevant zijn in het hedendaagse leven.
In hun programma’s ga je de dingen waar je op dat moment in het heden tegen aan loopt aanpakken. Je gaat de software resetten, zodat je meer controle over het heden terugkrijgt. Gevoel voelt en de oorzaak kan aanpakken.
Wat me heeft getroffen in het Clarity proces is de krachtige combinatie van bewustwording van je onbewuste en het in het hier en nu leren zijn.
4. Sociaal netwerk
Bedenk met wie jij jezelf omringd. Zijn dit mensen in een wederkerige relatie? Let op op de mensen die je leegzuigen en zij die je energie geven. Zorg dat er een meerderheid is van mensen die je energie geven.
Dit zijn mensen die jou waarderen. Zij fungeren als een spiegel van je eigenwaarde en spiegelen dit ook terug. Op die manier groeit je eigenwaarde ook.
De Facebookgroep ROAR is zo’n peergroep. We overwinnen persoonlijke omstandigheden en komen in contact met onszelf. We stellen ons eigen leven niet langer uit, maar leren te gaan leven. Een groep vrouwen die jouw eigenwaarde spiegelen en jou waarderen. Ze ondersteunen jou en jouw stappen die je zet voor jezelf. Het is een groep vrouwen die je energie geven.
Als je door de relatie in een isolement zit, is het een moeilijk punt om mee bezig te zijn. Toch kun je een isolement doorbreken. Ik heb de volgende vijf simpele stappen uitgewerkt:
#1 Herstel oud contact
#2 Vind mensen
#3 Je bent de beste vriend voor de ander
#4 Zelfbeeld en wereldbeeld
#5 Acceptatie
5. Wees assertief
Naast het stellen van grenzen, moet je ze ook navolgen. Daarnaast moet je ook assertief zijn in het communiceren van jouw grenzen. De ander kan niet je gedachten lezen, dus moet je duidelijk maken wat je pijn doet. Zo kan de ander er op reageren.
Assertief valt tussen passief en agressief in. Als je passief bent, geef je geen stem aan je noden. Wanneer je agressief bent, lijk je een grote pestkop en worden frustraties verkeerd geleid. Terwijl als je assertief bent, ben je in staat om je verlangens uit te drukken met respect naar de noden van anderen. Ook heb je een grotere kans dat je krijgt wat je verlangt.
Hoe word je dan assertiever naast het stellen van grenzen?
Ik geef je 3 tips mee.
1. Neem de verantwoordelijkheid voor je eigen problemen. Een aardig persoon wacht tot iemand anders haar problemen oplost. Een assertief persoon neemt verantwoordelijkheid. Als er iets in je leven moet veranderen, neem je actie. Dus eigenlijk wat je hier aan het doen bent. Lezen hoe je grenzen moet stellen. Je verandert je mindset al in het willen/kunnen veranderen van je eigen leven.
2. Jij bent niet verantwoordelijk voor de gevoelens van een ander. Je bent verantwoordelijk voor je eigen gevoelens. Als je dit accepteert, geloof je niet wat er gebeurt. Je ervaart minder stress en minder angst. Je bent niet meer bezig met je zorgen te maken hoe de ander zal reageren wanneer jij grenzen stelt. Je hoeft niet een pestkop te worden. Blijf respectvol naar de ander. Alleen zijn reactie kun je niet beheersen. Dat is een eigen keuze, niet de jouwe.
3. Wees geduldig. Je verandert niet magisch in een assertief persoon door het lezen van deze tips. Het vergt tijd en oefening. Je zult goede en slechte dagen hebben. Zet door, en je wordt beloond. Je kunt je successen opschrijven, zo zie je de vooruitgang nog beter. Vier zelfs de kleinste successen die je boekt.
6. Kosten-baten analyse
Door een kosten-baten analyse krijg je inzicht in het feit dat je veel meer te verliezen hebt als je blijft doen wat je nu doet, dan wanneer je veranderingen doorvoert op weg naar een gezonde relatie. Of in ieder geval naar een gezondere zelf. Een kosten-baten analyse zet je op de volgende manier in:
- Brainstorm over de kosten en de baten. Maak twee kolommen en maak een lijst onder elk item.
- Bedenk welke investering elk onderdeel in de lijst nodig heeft. Is het een financiële investering, een tijdsinvestering, een persoonlijke ontwikkeling investering of een teaminvestering, etc.
- Vergelijk de twee kolommen. Bekijk wat het zwaarste weegt en maak je keuze.
Deze stappen kun je doen voor het stellen van grenzen, maar ook om assertiever te worden of om je eigenwaarde te boosten. Het is een algemene tool om voor veel te kunnen gebruiken. Het geeft je overzicht en inzicht in de situatie. Het motiveert je om iets wel of niet te doen.
7. Blijf flexibel
Wat ik hiermee bedoel, leg ik je uit aan de hand van grensbewakers.
Nina Brown stelt dat er vier soorten grenzen zijn, ik noem ze hier grensbewakers. Dat vind ik een beter woord en naast zijn kracht, geeft het meer inhoud. Je weet waar ik over praat.
1. zachte grensbewakers. Deze bewakers vervloeien gemakkelijk met andere mensen. Ze zijn gemakkelijk te manipuleren en praten het gedrag van anderen goed, zelfs als het henzelf schade toebrengt. Je loopt makkelijk over de zachte grensbewaker heen.
2. rigide grensbewakers. Emotioneel en fysiek zijn deze bewakers minder toegankelijk. Vaak zijn dit mishandelde mensen.
3. sponige grensbewakers. Zij zijn een combinatie van zachte en rigide grensbewakers. Dit resulteert in onzekerheid over de eigen grenzen.
4. flexibele grensbewakers. De bewakers bepalen zelf wie ze binnen laten en wie niet. Met manipulatie en emotionele chantage bereik je niets bij hen.
Rigide grenzen zijn het tegenovergestelde van wat je nu ervaart, niet echt grenzen. Jij groeit namelijk constant, leert bij en evolueert als mens. Jij bent uniek als wie jij bent. Durf ook te veranderen naar mate je standpunt verandert.
Gezien de vier soorten is de laatste, de flexibele grensbewaker, de beste optie. En wie ben je nu? Sponzig en zacht? Of juist rigide? Al deze grensbewakers hebben hetzelfde doel voor ogen, namelijk jou beschermen wanneer het nodig is. Ze staan het toe om dichtbij anderen te komen en dat deze persoon passend is. Ook behouden ze afstand wanneer je gekwetst kan worden. Ze maken het pad om echte intimiteit te bereiken. En ze zorgen ervoor dat jij goed voor jezelf zorgt.
Aangezien jij nu groeit door dit artikel te lezen, zullen je grenzen mee veranderen. Gedurende je leven, zul je nog meer veranderen. Belangrijk is dat je grenzen mee kunnen veranderen. Ook het vertrouwen in anderen zal zich moeten herstellen. De flexibele grensbewaker maakt dit mogelijk in plaats om mensen te gaan weren. Vandaar ook mijn #7 Blijf flexibel.
Extra tip
Naast al deze stappen wil ik je een laatste cruciale tip meegeven. Misschien ben je enthousiast geworden of zie je er als een berg tegen op. Wat het gevoel ook mag zijn, deze tip mag je niet vergeten.
“BEGIN KLEIN”
Het vergt oefening om je grenzen duidelijk te durven stellen en dus tijd. Een kleine grens is niet zo heel bedreigend voor je. Van daaruit kun je de vaardigheid steeds meer eigen gaan maken. Elke keer dat je “nee” zegt, zeg je “ja” tegen jezelf. Zo bouw je aan je eigenwaarde.
Zorg dat je elke nee dusdanig verpakt, zodat je ook aan de behoeftes van de ander denkt. Bijvoorbeeld: “Ik weet dat je graag wilt dat ik een paar berichten stuur op de dag. Alleen vandaag ben ik heel druk met het schoonmaken van het huis. Ik zal je een bericht sturen rond de lunch en aan het eind van de dag.”
Heb je moeite met nee te zeggen? Zeg het dan anders en blijf in het midden, als “laat mij er even over nadenken en ik kom erop terug”. Zo kun je een gedegen antwoord geven en is alles niet zo zwart en wit.
Vergeet niet dat het stellen van grenzen moed, oefening en steun vergt. Vooral wanneer je tegengas krijgt. Jij kan zeker deze vaardigheid eigen maken.
Hoe verging het stellen van grenzen jou? Wachtte jij ook tot het echt genoeg was en je er niet meer om heen kon? Of heb je er nog steeds moeite mee? Of ben je juist heel makkelijk, iets te makkelijk misschien? Vertel mij jou verhaal onder dit artikel…
Ik kon eigenlijk prima mijn grenzen stellen, op één ding na. Ik voerde ze niet door. Daardoor bleven mijn grenzen zichtbaar en werd ik kwetsbaarder. Ik tastte mij zelf aan en mijn eigenwaarde. Continu werd erover mijn grenzen heen gewalst tot er steeds minder van mezelf overbleef. Totdat er een grens echt werd overschreden, toen zei ik “Tot hier en niet verder”. Dit was onder andere bij de ontdekking van zijn seksuele interesse in een 17-jarig meisje. Of wanneer er jaloezie op trad wanneer ik meer aandacht aan de kinderen gaf dan aan hem.